“Grote hervormingen op de arbeidsmarkt en de bestaanszekerheid van lage- en middeninkomens versterken. Dit alles terwijl de lasten zullen verminderen.” Zo klinken de veel belovende woorden uit het coalitieakkoord van Rutte IV. Werkgevers zijn echter zeer gesteld op de ‘flexibele schil’, en staan hiermee dus tegenover de komende hervormingen. Toch is het advies glashelder: het vaste contract moet weer de norm worden in Nederland.
Regeerakkoord
Het is niet de eerste keer dat het verschil tussen vast- en flexwerken benoemd wordt door een aanstaande regering. Ook in 2017 was dit een aandachtspunt. Met teksten als “tijdelijke contracten voor tijdelijk werk” en “payrolling en nulurencontracten richten op het oorspronkelijke doel” zou het flexwerk probleem verleden tijd moeten zijn. Helaas bleek de realiteit anders.[1] Zo heeft Nederland in internationaal opzicht buitensporig veel flexwerkers: bijna 40 procent van de beroepsbevolking is niet in vaste loondienst.[2] Daarnaast komt nog dat van die grote groep flexwerkers, juist de laagopgeleiden en mensen met een migratieachtergrond vaak uitkomen bij een flexibel contract. De kloof tussen flex en vast is dus niet verkleind. Integendeel, deze lijkt juist alleen maar toegenomen.
Opmerkelijk is dat dit onderdeel in het huidige regeerakkoord een stuk minder gedetailleerd is uitgewerkt dan voorheen. Dit terwijl de situatie eigenlijk alleen maar verslechterd is. Kort gezegd zijn te veel mensen in Nederland afhankelijk van een tijdelijk contract.[3] Dit zorgt in de praktijk voor onzekerheid, dus zet het nieuwe kabinet in op een betere regulering van de flexibele contracten. Zelfs het inperken van huidige contractvormen behoort tot de mogelijkheden, denk hierbij aan het afschaffen van de payroll-, en uitzendovereenkomst, etc. Naast regulering streeft het nieuwe kabinet naar een deeltijd WW-uitkering. Een deeltijd-WW houdt in dat een werkgever onder omstandigheden werknemers minder uren kan laten werken en werknemers voor die uren een WW-uitkering kunnen ontvangen.[4] Helaas onthoudt het kabinet zich van een precieze invulling van de hiervoor genoemde maatregelen, waardoor de realiteit wederom meer woorden dan daden lijkt.
Commissie Borstlap
Wie zich daarentegen wel bezig heeft gehouden met de invulling van de hervorming op de arbeidsmarkt, is de commissie Borstlap. Medio november 2018 benoemde toenmalig minister Koolmees Hans Borstlap tot voorzitter van de Commissie Regulering van Werk, ook wel Commissie Borstlap.[5] Het doel: een onafhankelijk advies voor een toekomstbestendige arbeidsmarkt. Op 23 januari 2020 bracht de commissie haar rapport uit. Uit het rapport volgen 47 adviezen die voor een sterke en stabiele arbeidsmarkt moeten zorgen, met als speerpunt het duurder maken van flexwerkers en vaste werknemers minder beschermen. Oftewel, het verschil tussen flex- en vaste contracten verkleinen.
De oplettende lezer zal merken dat dit eigenlijk al de visie was van het coalitieakkoord uit 2017, er lijkt dus weinig mee opgeschoten. Het tegendeel is echter waar. De commissie Borstlap geniet, in tegenstelling tot een gekozen kabinet, volledige onafhankelijkheid. Dit, samen met een team uit verschillende disciplines, zorgt voor een enorm uitgebreid en helder rapport. Op basis van 5 bouwstenen werkt de commissie in haar rapport precies uit wat de arbeidsmarkt nodig heeft om zich klaar te maken voor de toekomst. [6]
Met grote plannen komen uiteraard grote kosten. Het doorvoeren van een complete hervorming op de arbeidsmarkt kost vrijwel zeker miljarden euro’s per jaar. Het coalitieakkoord bevat niet alleen een hoofdstuk ‘Arbeidsmarkt en Inkomen’, ook de zorg en het onderwijs staan hoog op de agenda. Commissievoorzitter Hans Borstlap ziet dit echter niet als een heikel punt. “We hebben ook voor 40 à 50 miljard euro op de bank zitten: de mensen met een uitkering. Ik heb het laten uitrekenen.” (NRC, 2020) Veel van deze mensen willen aan het werk, zegt Borstlap, maar omdat zij niet persoonlijk begeleid worden, zitten zij thuis.[7] De economie laat niet op zich wachten en de tijd van investeren is nu. De investeringen zullen zichzelf dubbel en dwars terugverdienen, aldus Borstlap.[8]
Toekomst
In 2017 hebben de vakbonden en werkgevers al aan tafel gezeten om de doorgeschoten flexibilisering aan te pakken. Dit helaas tevergeefs, na 2 jaar werden de gesprekken gestaakt. CNV-voorzitter Maurice Limmen sprak toen al van een ‘stille ramp’.[9] In de praktijk is deze stille ramp nog altijd aan de gang. Het is zaak dat het aanstaande kabinet zich niet beperkt tot het enkel uitspreken van de problematiek, maar daadwerkelijk een oplossing biedt. Met het rapport van commissie Borstlap heeft het kabinet dé handvatten om de hervorming te doen slagen. In een steeds sneller veranderende maatschappij is een sterk fundament van essentieel belang. Een sterke arbeidsmarkt met heldere wetgeving geeft richting en duidelijkheid, een stukje zekerheid in een heel onzekere wereld.
Uiteraard is dit slechts het begin. Ook de commissie zelf merkt op dat het rapport geen gedetailleerd ‘grand design’ bevat.[10] Het vormt een startsein om stap voor stap te werken aan de arbeidsmarkt van de toekomst. Een dwingend advies tot verandering. Dus aanstaand kabinet, pak deze kans met beide handen aan. Ga in gesprek met de vakbonden, luister naar de werkgevers en formuleer een plan voor de toekomst. Laten we vooral niet uit het oog verliezen waar we gezamenlijk naartoe willen: een arbeidsmarkt waarin iedereen kan opbloeien en kan bijdragen aan de duurzame welvaart van onze samenleving.
[1] M. Rutte & S. van Haersma Buma (2017-2021). Vertrouwen in de toekomst. Regeerakkoord VVD – CDA. 10 oktober 2017. Regeerakkoord voor de periode 2017 – 2021.
[2] C. Pelgrim, “Advies: het vaste contract moet weer de norm worden in Nederland” NRC, 22 januari 2020, https://www.nrc.nl/nieuws/2020/01/22/vast-contract-moet-weer-norm-worden-a3987871?t=1644846776, geraadpleegd op 14 februari 2022.
[3] M. Rutte & S. Kaag (2021-2025). Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst. Regeerakkoord VVD – D66. 15 december 2021. Regeerakkoord voor de periode 2021 – 2025.
[4] Redactie Rendement, “Ook nieuw kabinet wil verschil vast en flex verkleinen”, RendementOnline, 15 december 2021, https://www.rendement.nl/arbeidsovereenkomst/nieuws/ook-nieuw-kabinet-wil-verschil-vast-en-flex-verkleinen.html, geraadpleegd op 14 februari 2022.
[5] Rijksoverheid 7 november 2018, “Aanstelling Commissie Regulering van werk”, https://reguleringvanwerk.archiefweb.eu/?utm_campaign=reguleringvanwerk.nl&utm_source=reguleringvanwerk.nl&utm_medium=redirect#archive, geraadpleegd op 15 maart 2022.
[6] Zie verder: Rapport Commissie Regulering van Werk 2020.
[7] C. Pelgrim, “47 adviezen over de arbeidsmarkt” NRC, 22 januari 2020. Https://www.nrc.nl/nieuws/2020/01/22/47-adviezen-maar-wie-gaat-dat-betalen-a3987886, geraadpleegd op 14 februari 2022.
[8] C. Pelgrim, “47 adviezen over de arbeidsmarkt” NRC, 22 januari 2020. Https://www.nrc.nl/nieuws/2020/01/22/47-adviezen-maar-wie-gaat-dat-betalen-a3987886, geraadpleegd op 14 februari 2022.
[9] C. Pelgrim, “Vakbonden en werkgevers praten niet verder over flex” NRC, 4 september 2017, https://www.nrc.nl/nieuws/2017/09/04/vakbonden-en-werkgevers-praten-niet-verder-over-flex-12824869-a1572157, geraadpleegd op 14 februari 2022.
[10] Rijksoverheid 23 januari 2020, “Koolmees: evenwichtige analyse commissie Borstlap”, https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2020/01/23/koolmees-evenwichtige-analyse-commissie-borstlap, geraadpleegd op 15 maart 2022.
The post <strong>Een arbeidsmarkt voor de toekomst</strong> appeared first on Bulletineke Justitia.