Begin 2016 introduceerde Facebook de ‘live-video’, een functie waarmee je live video’s kunt streamen voor een groep mensen naar keuze. Op het eerste gezicht een leuke toevoeging aan de reeds bestaande functies. Toch blijkt de live-video ook gebruikt te worden om gruweldaden uit te zenden. Zo doodde een Thaise man afgelopen week zijn baby voor het oog van een groep Facebook gebruikers. De video bleef 24 uur online en Facebook was niet op de hoogte van het bestaan van deze video.^[1] Enkele weken voor dit incident begon de Amerikaanse politie een klopjacht op een man uit Cleveland die live op Facebook een willekeurige man doodschoot.^[2] Ook in Zweden was men geshockeerd vanwege een verkrachting die op Facebook werd uitgezonden. De beelden waren zichtbaar voor een groep van duizenden personen. Pas na lange tijd werd de politie op de hoogte gebracht van het misdrijf. Vervolgens kon de kijker meegenieten van de arrestatie die daarop volgde.^[3]

Al deze nieuwe ontwikkelingen op het gebied van social media leiden tot nieuwe vragen op het gebied van de strafbaarheid. In hoeverre is Facebook bijvoorbeeld verantwoordelijk voor gebeurtenissen als hierboven geschetst? En wat is de positie van de kijker in zo’n situatie?  

De aansprakelijkheid van Facebook

Facebook is een zogenoemde provider met ‘user-generated content’. Dit betekent dat gebruikers zelf informatie kunnen delen op de website. Daarnaast is het een hosting-provider, die ervoor zorgt dat informatie wordt opgeslagen en beschikbaar is voor anderen, zonder zelf op de hoogte te zijn van de inhoud van deze informatie.

Regels betreffende de aansprakelijkheid van zulke providers zijn in Nederland opgenomen in artikel 6:196c BW. Dit artikel is de implementatie van artikel 14 van de Europese Richtlijn Elektronische handel. In dit kader is vooral lid 4 van belang, waarin is opgenomen wanneer een provider aansprakelijk is voor de geplaatste content. Lid 4 sub a stelt dat er geen aansprakelijkheid is in geval er geen wetenschap is van de activiteit of van informatie met een onrechtmatig karakter. In geval van een vordering tot schadevergoeding is ook vereist dat de provider ook niet van de onrechtmatigheid op de hoogte behoorde te zijn. Zodra een provider weet of behoort te weten dat er sprake is van onrechtmatige informatie, moet deze volgens lid 4 sub b zorgen dat de informatie wordt verwijderd of ontoegankelijk wordt gemaakt.^[4]

Facebook lijkt binnen de kaders van art 6:196c te handelen. Allereerst heeft Facebook in de algemene voorwaarden opgenomen dat het plaatsen van onrechtmatige informatie niet is toegestaan en dat gebruikers een meldingsplicht hebben wanneer ze zulke informatie tegenkomen. Onrechtmatige informatie kan vervolgens door Facebook verwijderd worden.

Wanneer Facebook niets onderneemt in een specifiek geval kan alsnog een vordering uit onrechtmatige daad worden ingesteld.^[5]

Toch is er kritiek omdat Facebook grotendeels afhankelijk is van meldingen van gebruikers en daardoor niet voldoende overzicht heeft op de activiteiten die plaatsvinden. Soms duurt het enkele uren voordat Facebook op de hoogte is van een bepaalde activiteit.^[6]  Facebook zou meer verantwoordelijkheid moeten dragen voor de diensten die zij zelf aanbieden.

Momenteel probeert Facebook door middel van kunstmatige intelligentie mechanismen in te bouwen die onrechtmatige informatie eruit kunnen filteren. Hoewel dit hoop biedt voor de toekomst, is deze technologie nog niet zo ver ontwikkeld dat alle onrechtmatige video’s herkend worden.^[7]

De incidenten van afgelopen tijd zijn ook de CEO van Facebook Mark Zuckerberg niet ontgaan. Hij kondigde daarom aan dat er 3.000 nieuwe medewerkers zijn aangenomen die de inhoud van de live-video’s gaan controleren.^[8]

De ‘onschuldige’ Kijker

Het kijken naar een live-video waarin een misdrijf wordt gepleegd is niet strafbaar, en misschien gaat het veel te ver om het wel strafbaar te stellen. Men kan zich wel afvragen waar uiteindelijk de grens moet worden gesteld. Is het verwijtbaar om naar een live-video van een verkrachting te kijken zonder hulp in te schakelen? En hoe zit het met het aanmoedigen van iemand die in een live-stream zelfmoord wil plegen? Hoogleraar ethiek Philip Brey van de universiteit van Twente is van mening dat er een strafrechtelijke grens getrokken moet worden.^[9]

Wanneer je in Nederland een dergelijk verkrachtingsfilmpje zou delen op social media ben je hoogstwaarschijnlijk strafbaar. Allereerst kan er sprake zijn van smaadschrift (art 261 Sr), doordat opzettelijk iemands eer of goede naam wordt aangerand. Daarnaast kan het publiceren van het filmpje zonder toestemming van het slachtoffer in strijd zijn met het portretrecht (art 21 Aw).^[10]

Het opmerkelijke is dat hier geen vrees voor hoeft te zijn wanneer je enkel een live-video bekijkt of mensen erop attendeert.

We leven in een tijd waarin een groot deel van ons leven zich afspeelt op social media. Naast de mogelijkheden die dit biedt, is het ook een nieuwe manier om de ethische en strafrechtelijke grenzen op te zoeken. Het is daarom noodzakelijk dat wetgevers, maar ook bedrijven zoals Facebook hierop inspelen door passende maatregelen te treffen.

^[1] http://nos.nl/artikel/2170130-opnieuw-moord-via-facebook-live-thaise-man-doodt-zijn-baby.html

^[2]https://www.nrc.nl/nieuws/2017/04/18/moord-en-doodslag-blijft-op-facebook-8276528-a1554966

^[3] http://www.metronieuws.nl/nieuws/buitenland/2017/01/verkrachting-vrouw-live-via-facebook-te-volgen

^[4]http://jrjuristen.nl/wp-content/uploads/2014/12/Aansprakelijkheid-van-service-providers-door-Rogier-van-den-Heuvel1.pdf

^[5]http://jrjuristen.nl/wp-content/uploads/2014/12/Aansprakelijkheid-van-service-providers-door-Rogier-van-den-Heuvel1.pdf

^[6] https://fd.nl/ondernemen/1200499/facebook-neemt-3000-mensen-aan-om-gewelddadige-video-s-te-weren

^[7] https://www.nrc.nl/nieuws/2017/04/18/moord-en-doodslag-blijft-op-facebook-8276528-a1554966

^[8] https://fd.nl/ondernemen/1200499/facebook-neemt-3000-mensen-aan-om-gewelddadige-video-s-te-weren

^[9] http://www.volkskrant.nl/tech/op-facebook-zetten-hoe-je-iemand-vermoordt-opent-sociaal-netwerk-een-doos-van-pandora~a4310609/

^[10] https://www.advocaat-zedendelict.nl/zedendelicten/zedendelicten-en-social-media

The post De duistere kant van Facebook Live appeared first on Bulletineke Justitia.