Op 2 maart heeft het Europese Parlement met een grote meerderheid gestemd voor de opschorting van de parlementaire immuniteit van Europarlementariër Marine Le Pen.[1] Le Pen, leider en presidentskandidate van het extreemrechtse Front National, verspreidde via haar Twitteraccount in 2015 schokkende executiebeelden van IS. De Commissie Juridische zaken van het Europese Parlement stemde op 28 februari met eveneens een grote meerderheid voor de opschorting van haar immuniteit. Het Europese Parlement zelf heeft hierna deze uitslag bevestigd. Maar, wat houdt deze immuniteit precies in en in welke situaties wordt deze opgeschort? Kunnen Europarlementariërs wel in functie blijven zolang ze geen immuniteit meer genieten? En, komen deze immuniteitsopschortingen vaak voor of is dit een uitzonderlijke situatie?

Europarlementariërs hebben de taak het Europese volk te vertegenwoordigen.[2] Europese burgers kunnen echter de Europarlementariërs –zonder immuniteit – verantwoordelijk houden voor de uitoefening van hun taken. Hierdoor is de parlementaire immuniteit ingeroepen. Deze is vastgelegd via het protocol van 8 april 1965 over de voorrechten en immuniteiten van de Europese Unie. In het huidige verdrag, het Verdrag van de Werking van de Europese Unie, is deze immuniteit gecodificeerd in artikel 343.[3] De Europarlementariërs kunnen hierdoor beschermd worden tegen onderzoeken, gerechtelijke procedures en detentie met betrekking tot hun uitspraken en taakuitvoering. Deze parlementaire immuniteit dient als een garantie voor de onafhankelijkheid van het parlement. De voorzitter van de Commissie Juridische Zaken van het Europese Parlement, Giuseppe Gargani, beschrijft immuniteit als “iets dat niet als straffeloosheid moet worden beschouwd, maar als mogelijkheid voor iemand om zijn kiesmandaat uit te oefenen.”[4] Le Pen, die voor opschudding zorgde door onder andere beelden van de onthoofding van de Amerikaanse journalist James Foley online te zetten, kan hierdoor strafrechtelijk worden vervolgd nu haar immuniteit is opgeheven.[5] Als Europarlementariër kon zij deze beelden in 2015 ongestraft plaatsen op haar Twitter account omdat zij destijds van haar immuniteit genoot. Wanneer zij echter schuldig wordt bevonden door de Franse rechtbank kan ze een maximale gevangenisstraf van drie jaar en een boete van 75.000 euro verwachten. Frankrijk stelt namelijk het verspreiden van gewelddadige beelden strafbaar.[6] De immuniteit van Le Pen werd in 2013 al tijdelijk opgeschort wegens de gemaakte vergelijking tussen het publiekelijk bidden van moslims met de Nazi bezetting van Frankrijk tijdens de Tweede Wereldoorlog.[7] Tijdens een demonstratie stelde zij dat biddende moslims op straat vergelijkbaar was met de Duitsers die destijds de Franse steden bezetten.[8] Zij werd toen niet veroordeeld. Hierdoor werd haar immuniteit weer opgeheven.

Le Pen zal hoogstwaarschijnlijk haar functie niet meer kunnen uitoefenen indien zij schuldig wordt bevonden door de Franse rechtbank. Maar kunnen Europarlementariërs wel in functie blijven als zij alleen hun immuniteit hebben verloren zonder dat ze nog schuldig zijn bevonden aan een misdaad? Ja, dit is mogelijk.[9] De opschorting van de immuniteit staat niet gelijk aan de schuldbevinding van de Europarlementariërs. Desondanks kunnen er bij een schuldbevinding  verschillende nationale regels gelden met betrekking tot het kiesmandaat van de (Euro)parlementariër. Er gelden namelijk verschillende nationale regels met betrekking tot het uitoefenen van een kiesmandaat van de (Euro)parlementariër. Europarlementariërs worden namelijk verkozen onder de nationale kieswet van de lidstaat. Wanneer een Europarlementariër schuldig wordt bevonden aan een strafrechtelijk feit binnen het strafrecht van de lidstaat, is het aan de autoriteiten van de lidstaat of de (Euro)parlementariër zijn of haar kiesmandaat mag behouden. In dit geval zal Le Pen hoogstwaarschijnlijk haar Franse kiesmandaat kwijtraken zodra zij schuldig wordt bevonden. Hierdoor is er ook een zeer geringe kans weer deel te kunnen nemen aan het Europese Parlement.

In het Europese Parlement zijn er tussen 1979 en 2005 verschillende verzoeken tot de opschorting van de Europese parlementaire immuniteit ingediend.[10] 129 verzoekenzijn er ingesteld tegenover 30 gevallen waarbij de immuniteit daadwerkelijk werd opgeschort.[11] Dit aantal opschortingen is aanzienlijk, ondanks het Europese Parlement elke vijf jaar 750 nieuwe leden telt.[12] Er mag van Europarlementariërs worden verwacht dat zij zich aan de regels houden, maar omdat het parlementaire kiesmandaat wordt verleend door de lidstaten en de wetgeving per lidstaat verschilt, lijkt een verschil tussen Europarlementariërs onvermijdelijk. Dit kan inhouden dat sommige lidstaten soepeler zijn in het verlenen van een kiesmandaat dan andere lidstaten, waardoor er een grotere kans bestaat dat er een verschil in visie op integriteit kan optreden. Met het oog op dit verschil, lijkt de opschorting van immuniteit in bepaalde gevallen onvermijdelijk. Desondanks moet een Europarlementariër het wel heel bont hebben gemaakt om deze immuniteit te verliezen. Om tot een immuniteitsopschorting te komen moet er ten eerste een verzoek worden gedaan vanuit een lidstaat. Vervolgens dienen de Commissie Juridische Zaken van het Europese Parlement én het Europese Parlement te stemmen over de opschorting.[13] Hieruit blijkt dat het Europese Parlement niet over een nacht ijs gaat in de beoordeling van de immuniteitsopschorting van een Europarlementariër. De immuniteit van een Europarlementariër wordt dus niet zomaar opgeschort maar lijkt door de verschillen in nationale regels betreffende de mandaatverlening van de parlementariër vaker nodig te zijn dan zou kunnen worden verwacht.

Wat Le Pen betreft laat de rechtszaak voor zover nog op zich wachten. De Franse rechters gaan zich hierover buigen na de Franse presidentsverkiezingen in april en mei aanstaande.[14] Wordt vervolgd…

[1] https://www.trouw.nl/democratie/europees-parlement-pakt-marine-le-pen-immuniteit-af~a2a36679/

[2] http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?language=nl&type=IM-PRESS&reference=20070906STO10162

[3] https://www.montesquieu-instituut.nl/id/vjnzl6dj5fqb/parlementaire_immuniteit

[4] http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?language=nl&type=IM-PRESS&reference=20070906STO10162

[5] https://www.trouw.nl/democratie/europees-parlement-pakt-marine-le-pen-immuniteit-af~a2a36679/

[6] https://www.trouw.nl/democratie/europees-parlement-pakt-marine-le-pen-immuniteit-af~a2a36679/

[7] http://www.independent.co.uk/news/world/europe/european-union-vote-lift-marine-le-pen-immunity-tweet-isis-violence-a7604506.html

[8] https://www.trouw.nl/home/marine-le-pen-raakt-immuniteit-mogelijk-kwijt~a97ebbe8/

[9] http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?language=nl&type=IM-PRESS&reference=20070906STO10162

[10] https://www.europa-nu.nl/id/vg9hjjllgxmz/europees_parlement_ep

[11] https://www.europa-nu.nl/id/vg9hjjllgxmz/europees_parlement_ep

[12] https://www.europa-nu.nl/id/vh7ojk29wsza/leden_europees_parlement

[13] http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?language=nl&type=IM-PRESS&reference=20070906STO10162

[14] http://nos.nl/artikel/2160851-brussel-heft-immuniteit-le-pen-op-vanwege-is-executiefoto-s.html

The post De Europese parlementaire immuniteit (zomaar) van tafel geveegd? appeared first on Bulletineke Justitia.